Langzaam komt er steeds meer aandacht voor afscheid nemen tijdens de COVID-19 pandemie in Nederland. Ondanks dat we geen totale lock-down hebben, worden we op veel fronten beperkt.
We weten nu dat er maximaal 30 personen bij een afscheid mogen zijn, ieder op 1,5 meter afstand. Condoleren doen we op een andere manier, want een hand geven is uit den boze. Als uitvaartverzorgers doen we onze uiterste best om families en nabestaanden zo goed mogelijk te ondersteunen, mee te denken en om op afstand toch zo dichtbij mogelijk te zijn.
Wat ik zelf het meest lastige vind is het feit dat je niet even een hand op de schouder mag leggen, een knuffel mag geven (ja, ook als uitvaartverzorger doe ik dit!), of een troostende hand geven als iemand het moeilijk heeft. Want juist het fysieke contact is zo belangrijk voor mensen. Je wordt letterlijk even gedragen, er wordt even echt gedeeld in verdriet. Het geeft warmte en steun.
Ook voor families onderling is juist het fysieke contact in tijden van rouw zo belangrijk. En dan wordt ook al de eerste eenzaamheid gevoeld.
Maar die eenzaamheid in rouw komt nog harder binnen na het laatste afscheid. Daar waar tijdens de dagen van afscheid nemen families nog bij elkaar in huis komen, is dat na het afscheid niet meer direct noodzakelijk. En zo kan het zijn dat de partner van de overledene na de uitvaart ineens echt alleen zit. De kinderen trekken zich terug binnen het eigen gezin, wat logisch is, maar de achterblijvende weduwe krijgt naast dat gemis ook het harde besef binnen dat de overleden partner echt weg is. Het is ineens echt stil en alleen…….
In Nederland vinden we het al moeilijk om om te gaan met mensen in rouw, we weten al niet wat we moeten zeggen of doen, nu is de afstand heel groot. Iedereen zit in zijn eigen Corona-bubbel, een bakje koffie bij iemand gaan drinken kan niet meer en die o zo belangrijke knuffel voelt bijna levensgevaarlijk.
Tijdens het rouwen is er een soort rare balans in verdriet, huilen en beseffen dat iemand er niet meer is en afleiding zoeken in de normale dingen van het leven. Een bakje koffie met de ene vriendin, een middagje shoppen met de andere, samen met een vriend naar een voetbalwedstrijd of een avondje naar de kroeg. Niet dat we op die momenten het verdriet kwijt zijn, maar het zorgt er wel voor dat we even ook aan andere dingen denken.
En dat is iets wat nu niet kan, de afleiding is er niet, de eenzaamheid is er wel. Rouwen is een heel persoonlijk iets, maar ook iets wat we met zijn allen doen.
De regels die er zijn, die kunnen we niet veranderen. We kunnen slechts hopen dat er straks weer meer ruimte komt, maar wat we wel kunnen is juist in deze tijden meer aandacht hebben voor iemand die een dierbare heeft verloren. Bel een keer extra, installeer Skype om elkaar toch even met beeld te kunnen spreken, stuur een extra kaartje, een bos bloemen. Zet een vers gebakken cake op de stoep, of een pannetje soep en bel aan, zodat de ander weet dat ze niet alleen zijn, ondanks de fysieke afstand.
En zodra het weer kan en mag? Geef dan die extra dikke knuffel die zo ontzettend hard nodig is!!